سنگ تراورتن تا چند سال پیش یکی از کم مصرف‌ترین سنگ‌ها بوده چرا که خلل و فرج و تخلخل آن عیب محسوب می‌شود ولی مدتی است که معماران و طراحان در کل دنیا توجه خاصی به آن کرده‌اند طوری که این سنگ در حال حاضر پر مصرف‌ترین سنگ در بین پنج گروه اصلی سنگ ساختمانی است.سنگ تراورتن با داشتن طیف وسیعی از رنگ‌ها از روشن تا تیره و رنگهای متنوع و بسیار گرم و شاد و انواع و اقسام نقش‌ها دارای خاصیتی بی نظیر در بین سنگ‌هاست از جمله خواص بی نظیر این سنگ می‌توان به لایه لایه بودن آشاره کرد این سنگ به جهت لایه لایه بودن در دو جهت قابل برش است.چنانچه سنگ تراورتن موازی این صفحه‌ها بریده شود تصویر این لایه‌ها به صورت امواج ابر و بادی بر روی سنگ می‌افتد که در اصطلاح به آن بی موج یا بی راه یا Cross- cut می‌گویند.چنانچه صفحه برش عمود بر این صفحات حرکت کند به آن موجدار یا به راه یا vein –cut می‌گویند در این حالت تصویر صفحه‌های تشکیل دهنده بر صفحه برش خورده تصویر خطوطی موازی است.
سنگ تراورتن در حالت بی موج محکم‌‌تر و محل بین صفحه‌ها در سنگ موجدار که همان خطوط روی سنگ است محل ضعف سنگ تراورتن است و دیده شده که تراورتن معمولا از همین خطوط می‌شکند.
برای تصور بهتر می‌توانیم یک تنه درخت چند ساله را مثال بزنیم که هر سال که از عمرش گذشته لایه‌ای روی لایه قبلی شکل گرفته است.
چنانچه شما برش را عمود بر طول تنه درخت بزندی تصویرش در مقطع آن یکی سری دوایر متحد المرکز خواهد بود که به آن‌ها cross-cut می‌گوییم ولی چنانچه برش در طول تنه درخت باشد تصویر رگه‌ها بر روی مقطع برش تصویر خطوط موازی می‌شود که به این حالت vein –cut می‌گوییم اسیب پذیری چوب از محل همین لایه‌ها است که تبدیل به خطوط موازی شده است.
به هر صورت در یک کلام می‌توان گفت:
تراورتن می‌تواند با همین خاصیت خود را از دیگر سنگ‌ها منفک نماید خاصیت و حسن دیگر تراورتن استعداد خاص این سنگ در پذیرش انواع فرآوری‌های بر روی سطح خود است شاید سنگ‌های دیگر هم در بعضی خواص با تراورتن مشترک باشند ولی قطعا تراورتن در این خصوصیت بی همانند است.
مثلاً می‌تواند به صورت مات یا براق یا تیشه‌ای یا چکشی یا سند بلاست یا چرمی و بدون فراوری یا آنتیک و یا ابزار و پروفیل کار شود همچنین سطح آن می‌تواند با روش‌های مختلفی پر شود که هر کدام خواص خود را دارد مثلا می‌تواند با بتونه، رزین اپوکسی و سیمان پر شود که هر کدام از این‌ها به رنگهای متنوعی در می‌آیند و بعضی از آن‌ها می‌توانند بی رنگ و یا مثل شیشه باشند.
این سنگ به علت داشتن خلل و فرج و دوغاب سیمان و یا ملات پشت خود را به خوبی جذب می‌کند و این ویزگی باعث می‌شود تا تراورتن سالیان متمادی در برابر انقباض و انبساط و سرما و گرما و دوام بیاورد.
همچنین تخلخل به تراورتن کمک می‌کند تا در زمانی که آب در آن نفوذ کند سنگ نشکند چرا که این افزایش حجم را در حالت الاستیسیته خود تحمل می‌کند و فضاهای خالی آن در موقع افزایش حجم کمک می‌کند تا برخلاف سنگ‌های دیگر مثل مرمریت دچار هوازدگی درمواقع یخ زدگی نشود.
با این توضیح یکی از بهترین انتخاب‌های برای فضاهای خارجی چه نما و چه محوطه و حتی مصنوعات سنگی و تراورتن است البته با در نظر گرفتن مسائل فنی ان.
تراورتن به علت نرمی و یکپارچگی خاصی که دارد بهترین گزینه برای کارهای ابزاری است چون به خوبی در دست کسی می‌‌خواهد او را به شکلی درآورد مطیع و ارام است لذا امروزه اکثر مصنوعات سنگی از میز و نیمکت گرفته تا مجسمه‌های سنگی تراورتن است.
برای کف فضاهای خارجی نیز تراورتن یکی از بهترین انتخاب‌هاست چرا که سطح آن می‌تواند زیر شود تا از سر خوردن جلوگیری نماید در ضمن مقاومت لازم را برای فضاهایی که نیاز به مقاومت سایشی و خمشی بالا دارند تامین می‌نماید چنانچه ار تراورتن‌های دو سانتی یا چهار سانتی و یا با ضخامت‌های بالاتر استفاده نماییم این سنگ تحمل بار خوبی دارد.
امروزه استفاده از این سنگ در فضاهای خارجی هم بسیار رایج و به جاست و این سنگ به صورت رنگهای متنوع و خاصیت تیشه خوری در سطح می‌تواند کمک حال طراحان در فضاهای باز باشد همین طور تراورتن می‌تواند به صورت کیوبیک هم استفاده شود و همانند آن‌چه در بخش گرانیت ذکر شد.
استفاده از تراورتن به عنوان جدول هم کاملا فنی و مقرون به صرفه و راهگشاست به خصوص در بخش‌هایی مثل جنوب ایران که کمتر در در معرض آب‌های کثیف قرار دارد.
یکی از مستعد‌ترین سنگ‌ها درزمینه تعمیر و نگهداری سنگ و سنگ تراورتن است چنانچه این سنگ در نما کثیف شده باشد می‌توان آن را با انواع روغن‌ها براق کرد و حتی می‌توان آن را شتسشو داد یا سند بلاست کرد و یا حتی نقش‌هایی در محل به آن اضافه نمود.
تراورتن در فضای داخلی
هر چه می‌گذرد بر میزان استفاده از تراورتن در فضاهای داخلی افزوده می‌شود رنگهای گرم و متنوع و طیف رنگی بسیار زیاد و انواع فراوری طیف قیمتی بسیار متنوع و انواع کارهای ابزارهای جدید و ماشینی و که روی ان سنگ انجام می‌شود را می‌توان از عوامل اصلی اقبال عمومی به استفاده از تراورتن در فضاهای داخلی دانست.شاید اگر کمی در زمان به عقب برگردیم به یاد بیاوریم که زمانی بود که چنانچه شما تراورتن را برای فضاهای داخلی مانند راه پله پیشنهاد می‌دادید با امتناع کارفرمایان مواجه می‌شدید چرا که سوراخ‌های تراورتن را برای آن فضاها متناسب نمی‌دیدند ولی در حال حاضر همین تخلخل و داشتن سوراخ هم برای بعضی از سنگ‌ها به صورت حسن درامده چرا که مد به سمت طبیعی جلوه دادن محیط‌‌های داخلی پیش می‌رود.سنگ تراورتن در خاصیتی با سنگ مرمر مشترک است امروزه استفاده از طرح‌های بوک مچ در کف لابی و بدنه و قسمت‌های مهم ساختمان توسط مرمر و تراورتن بسیار رایج است صد البته زیبا و چشم نواز.نقش‌های روی سنگ‌های تراورتن چنانچه موقع برش به صورت سر هم حفظ شود و بعد از ساب و فراوری در جهت مشخص کنار هم قرار گیرد می‌تواند طرح‌های بسیار زیبا و متنوعی را که هر کدام همانند یک نقاشی بسیار هنرمندانه است به نمایش بگذارد.
بوک مچ می‌تواند دوتایی چهارتایی و یا بیشتر باشد و وهمین طور می‌تواند توالی دو یا چند سنگ و در مجموع یک طرح واحد باشد امروزه استفاده از این خاصیت تراورتن و مرمر روز به روز در حال افزایش است و بعضا سنگ‌هایی هستند که به تنهایی زیبا نیستند و چه بسا نامنظم و شلوغ دیده شوند ولی با این روش می‌توانند به بهترین تابلوی سنگی تبدیل شوند.
از لحاظ معماری تراورتن و نقش‌هایش همخوانی بسیار نزدیکی با مواد موجود در طبیعت اطراف خود دارد گل و سبزه خاک و آجر رنگ و فلز و از عناصری است که می‌تواند به خوبی توسط طراحان ساختمانی در کنار تراورتن به کار گرفته شود.
امروزه استفاده از کارهای ابزاری دستی و ماشینی روی سنگ تراورتن در حال توسعه است و از آن استفاده بسیار زیادی می‌شود یک نمونه از این کارهای ماشینی طرح‌هایی است که محصول مشاین پروفیل است و واقعا تنوع بسیار زیادی دارد و می‌تواند پاسخگوی هر سلیقه ای باشد.
نویسنده : مهندس محمد رضا صبوری